Türk Destanları ve Dünya Destanları Arasındaki Farklar ve Benzerlikler

Destan Nedir?

Destan, milletlerin hayatında büyük yankılar uyandırmış tarihî toplumsal (savaş,göç, istilâ gibi) veya doğal (yangın, salgın hastalık, sel, deprem gibi) olayların anlatıldığı, hayal unsurlarıyla süslenmiş uzun manzum eserlerdir.

Türk Destanları İle Dünya Destanları Arasındaki Benzerlikler

1) Destanların doğuşuna toplumu etkileyen çok önemli olaylar sebep olur.

2) Sözlü olarak kuşaktan kuşağa yayılır.

3) Coşkulu duyguların etkinliği, hayal gücünün sonsuzluğu, dil ve söyleyişte şiirleşen iyilik ve güzellikler destanlarda lirik, epik ve dramatik öğelerin oluşumunu sağlar.

4) Olaylar tek bir şahsın etrafında gelişmektedir. Hepsi bir mücadelenin içindedir ve hedefe varmak niyetindeki kahraman kimliği gösterirler.

5) Destanlar milli karakter taşırlar.

Türk Destanları İle Dünya Destanları Arasındaki Farklar

1) Tanrı Anlayışı: Dünya destanlarında tanrı ve ilahlar ciddi olmayan semboller halindedirler. İnsanlarla alay eden, insanlara eziyet eden, insanları birbirine düşüren, yaptıklarından keyif alan kuvvetlerdir. Hemen hepsi ahlaksızdır. Uyurlar, sarhoş olup kavga çıkarırlar, iktidar mücadelesine girip birbirleriyle savaşırılar, korkarlar, ağlarlar, hırsızlık yaparlar.

Türk destanlarında ise tek tanrı inancı hakimdir. Türk yaratılış destanında tek tanrı vardır. Sessiz, sakin ve vakur bir halde uçar insanları kötülükten korur ve onları daima gözetir.

2) Savaşlar: Dünya destanlarında savaşlar çok zaman gayesizdir. Bir ilahın diğerine kızması, çekememezlik, kıskançlık, kadın entrikası savaşın açılmasına sebep olabilir. Türk destanlarında ise savaşlar bir milletin bütünlüğü, millet ve devlet olma yolundaki gayelerinin gerçekleşmesi içindir.

3) Kahraman Anlayışı: Türk destanlarında olayların merkezinde olan kahramanlar kendi tutkularının üstünde millet namına bir ülkünün savunucusudur. Millet kahramanıyla bir bütündür. Dünya destanlarında ise bireysel üstünlükler, bireysel amaçlara yönelik yiğitlikler önem kazanır.

4) Kadın Anlayışı: Dünya destanlarında kadınlar çok zaman kötü ahlaklıdır. Kendi kaprislerinin kurbanıdır. Çevirdiği entrikalar ve hileler ile olayları çıkmaza sürükleyen kişidir. Türk destanlarında ise kadınlar daima erkeğin yanında ona yardımcı, saygıdeğer ve üstün ahlaklıdır. Kahraman tehlikeye düştüğü an onun yokluğundan meydana gelecek tehlikeyi önleyen ikinci kahraman olarak olaylara yön verirler.

5) Hayvanların Önemi: Dünya destanlarında kutsallaştırılan sayısız hayvan vardır. Bunlar öküz, boğa, inek, köpek, çakal, kedi, eşek, maymun, yılan, akbaba, şahin, kartal gibi hayvanlara kutsal bilinip tapınılır. Üstün ve dokunulmaz kabul edilirler. Türk destanlarında ise bu dereceye varan tek hayvan kurttur. Zor zamanlarda ortaya çıkar, yol gösterir, ilahi bir havası vardır. Fakat gelişi güzel bir kurt cinsi olmayıp ayrı bir hususiyet taşır, gökbörüdür(bozkurt). Böyleyken bile ona tapınılmaz.

6) Gerçeklikle ilgisi: Türk destanlarında daha çok aklın ve mantığın rolü olup realist bir çizgiye yaklaşırken diğer milletlerin destanları aklın sınırlarının çok üstünde fantaziler halindedirler.

7) Üslup: Türk destanlarında bir öyküleme sanatı ve bir bütünlük vardır. Zaman ve mekan bu bütünlüğü çok usta renk ve çizgilerle güzelleştirir, zorlamadan sonuca götürür. Dünya destanlarında ise bütünlük; olayların iç içe girmesi, zaman ve mekanın çok farklı ve birbirinden uzak olarak değişmesi ve mekanın inandırıcı olmaması gibi sebepler yüzünden parçalanmaktadır.